Makalemizde, 80X86 komut sistemine ait,
CMPXCHG, CMPXCHG8B,
SAL, SAR, SHLD, SHRD,
ROL, ROR, BT, BTS, BTR, BTC,
BSF, BSR
aritmetik lojik komutlarını açıklamaya devam edeceğiz.
CMPXCHG ve
CMPXCHG8B Komutu:
CMPXCHG Komutu
,CMP ve XCHG komutlarinin
islevlerini birlikte gerçekleştirir. İlk operandı,
boyutuna bağlı olarak al,ax veya eax registerindeki değerle karşılaştırır. Eğer
değerler eşit ise, ikinci operandın değeri ilk operanda yüklenir. Eşit olmaması
halinde ise, ilk operandın değeri ikinci operanda aktarılır. Sign, Zero,
Auxiliary, Parity, Carry ve Owerflow bayraklarını etkiler.
| Komut |
Anlamı |
İşlem |
| CMPXCHG |
CMPXCHG r/m8,al |
al ile r/m8’i
karşılaştır. Eşitse ZF değeri 1 olur ve al değeri r/m8’e
yüklenir. Değilse ZF değeri 0 olur ve r/m8 değeri al’ye
yüklenir. |
| CMPXCHG |
CMPXCHG r/m16,ax |
ax ile r/m16’yı
karşılaştır. Eşitse ZF değeri 1 olur ve ax değeri r/m16’ya
yüklenir. Değilse ZF değeri 0 olur ve r/m16 değeri ax’e yüklenir. |
| CMPXCHG |
CMPXCHG r/m32,eax |
eax ile r/m32’i
karşılaştır. Eşitse ZF değeri 1 olur ve eax değeri
r/m32’ye yüklenir. Değilse ZF değeri 0 olur ve r/m32 değeri eax’e
yüklenir. |
CMPXCHG8B Komutu, ile 64 bitlik sayılar
üzerinde işlemler yapabilmek için kullanıyoruz, kendisine gelen adresteki değeri EDX:EAX
içindeki değer ile karşılaştırır. Eşit ise, ECX:EBX’deki değeri 64 bitlik operanda yerleştirilir. Eşit
olmaması halinde ise, hedef operand değeri EDZ:EAX’e yerleştirilir.
Hedef operand 8 byte hafıza alanına sahiptir. EDX:EAX ve ECX:EBX 64 bitlik
registerlerinin; EDX ve ECX yüksek seviyeli 32 bitini, EAX ve EBX ise düşük
seviyeli 32 bitini paylaşır.Hedef operand ve EDX:EAX’in değerleri
eşit olursa zero bayrağı etkilenir.
| Komut |
Anlamı |
İşlem |
| CMPXCHG8B |
CMPXCHG8B m64 |
m64 ile EDX:EAX değerini
karşılaştır. Eşitse ZF değeri 1 olur ve ECX:EBX’teki değer
m64’e yüklenir. Değilse ZF değeri 0 olur ve m64
değeri EDX:EAX’e yüklenir. |
SAL ve
SAR Komutu:
SAL Komutu ,ile soldaki operandın en yüksek seviyeli biti carry bayrağına
kopyalanır ve operandın tüm bitleri sola doğru 1’er bit kayar. En soldaki bitin
değeri 0 yapılır. Bu işlem SAL ile verilen ikinci operandın değeri kadar
tekrarlanır.
Şekil 1 - Sal komutu ile bitlerin sola
kaydırılması
SAR komutu ,ile soldaki operandın en
düşük seviyeli biti carry bayrağına kopyalanır ve operandın tüm bitleri sağa
doğru 1’er bit kayar. En soldaki bitin değeri de kaydırılır fakat eski değeri
korunur. Bu bit işaretli sayılarda sign biti olarak kullanılır. Bu işlem SAR ile
verilen ikinci operandın değeri kadar tekrarlanır.
Şekil 2 - Sar komutu ile bitlerin sağa
kaydırılması
SHLD ve
SHRD Komutu:
SHLD Komutu hedef operand değeri, 3.
operand ile belirlenen değer kadar sola kaydırılır. 2. operand sağdan gelen
bitleri tutar. Hedef operand, register yada hafıza alanı, 3. operand ise
register olabilir. Sayaç operandı byte olarak tanımlanan işaretsiz tamsayı yada
CL registerinin değeridir. Eğer sayaç değeri operand değerinden fazla ise hedef
operand içerisinde sonuç tanımlanamaz. Sign, Zero,
Auxiliary, Parity ve Carry bayraklarını etkiler.
| Komut |
Anlamı |
İşlem |
| SHLD |
SHLD r/m16,r16,opr3 |
r/m16 değerini, opr3 ile
belirlenen değer kadar sola kaydırırken, r16 sağdan gelen bitleri
tutar. |
| SHLD |
SHLD r/m16,r16,CL |
r/m16 değerini, CL ile
belirlenen değer kadar sola kaydırırken, r16 sağdan gelen bitleri
tutar. |
| SHLD |
SHLD r/m32,r32,opr3 |
r/m32 değerini, opr3 ile
belirlenen değer kadar sola kaydırırken, r32 sağdan gelen bitleri
tutar. |
| SHLD |
SHLD r/m32,r32,CL |
r/m32 değerini, CL ile
belirlenen değer kadar sola kaydırırken, r32 sağdan gelen bitleri
tutar. |
SHRD Komutu hedef operand değeri, 3.
operand ile belirlenen değer kadar sağa kaydırılır. 2. operand soldan gelen
bitleri tutar.Hedef operand, register yada hafıza alanı, 3. operand ise
register olabilir. Sayaç operandı byte olarak tanımlanan işaretsiz tamsayı yada
CL registerinin değeridir. Eğer sayaç değeri operand değerinden fazla ise
hedef operand içerisinde sonuç tanımlanamaz. Sign, Zero,
Auxiliary, Parity ve Carry bayraklarını etkiler.
| Komut |
Anlamı |
İşlem |
| SHRD |
SHRD r/m16,r16,opr3 |
r/m16 değerini, opr3 ile
belirlenen değer kadar sağa kaydırırken, r16 soldan gelen bitleri
tutar. |
| SHRD |
SHRD r/m16,r16,CL |
r/m16 değerini, CL ile
belirlenen değer kadar sağa kaydırırken, r16 soldan gelen bitleri
tutar. |
| SHRD |
SHRD r/m32,r32,opr3 |
r/m32 değerini, opr3 ile
belirlenen değer kadar sağa kaydırırken, r32 soldan gelen bitleri
tutar. |
| SHRD |
SHRD r/m32,r32,CL |
r/m32 değerini, CL ile
belirlenen değer kadar sağa kaydırırken, r32 soldan gelen bitleri
tutar. |
SHL ve SHR ile aynı şekilde çalışmalarına
rağmen, bit alanları 64 bite kadar çıkabildiklerinden dolayı SHLD ve SHRD
komutları kullanılır.
ROL ve ROR komutu:
ROL komutu ile, operandın tüm bitleri
sola doğru 1’er bit kayar. En soldaki bitin değeri, carry bayrağına ve düşük
seviyeli bit pozisyonuna aktarılır. Bu işlem ROL ile verilen ikinci operandın
değeri kadar tekrarlanır.
Şekil 3 - Rol komutu ile bitlerin sola
kaydırılması
ROR komutu ile, operandın tüm bitleri sağa doğru 1’er bit kaydırılır. En
sağdaki bitin değeri, carry bayrağına ve yüksek seviyeli bit pozisyonuna
aktarılır. Bu işlem ROR ile verilen ikinci operandın değeri kadar tekrarlanır.
Şekil 4 - Ror komutu ile bitlerin sağa kaydırılması
Genel olarak kaydırma komutları gibi
çalışırlar, fakat adında anlaşılacağı gibi bit değerleri kaybolmaz, dönerek yer
değiştirirler.
BT ve
BTS Komutu:
BT komutu ile, bit ofset operandı ile
gösterilen pozisyonda, bit dizisi içerisinde bulunan bit seçilir ve carry
bayrağına depolanır. Temel bit operandı register ya da hafıza alanı, ofset
operand ise register yada registere yakın bir değer olabilir. Eğer temel bit operand
register ise, registerin boyutuna bağlı olarak komutun değeri, ofset operandın
16 veya 32’ye göre mod’u alınarak bulunur. Eğer temel bit operand hafıza
alanı ise, temel bit değerinin olduğu hafıza içerisinde baytın adresi
gösterilir. Carry bayrağı etkilenir.
| Komut |
Anlamı |
İşlem |
| BT |
BT r/m16, r16 |
r16 dizisi içinde,
r/m16 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola. |
| BT |
BT r/m32, r32 |
r32 dizisi içinde,
r/m32 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola. |
| BT |
BT r/m16, opr2 |
opr2
dizisi içinde,r/m16 ile gösterilen pozisyondaki biti
seç ve Carry bayrağına depola. |
| BT |
BT r/m32, opr2 |
opr2
dizisi içinde,r/m32 ile gösterilen pozisyondaki biti
seç ve Carry bayrağına depola. |
BTS komutu ile, bit ofset operandı ile
gösterilen pozisyonda, bit dizisi içerisinde bulunan bit seçilir, carry
bayrağına depolanır ve 1 olarak ayarlanır. Temel bit operandı register ya da
hafıza alanı, ofset operand ise register yada registere yakın bir değer olabilir.Eğer temel
bit operand register ise, registerin boyutuna bağlı olarak komutun değeri,
ofset operandın 16 veya 32’ye göre mod’u alınarak bulunur. Eğer temel bit
operand hafıza alanı ise, temel bit değerinin olduğu hafıza içerisinde baytın
adresi gösterilir. Carry bayrağı etkilenir.
| Komut |
Anlamı |
İşlem |
| BTS |
BTS r/m16, r16 |
r16 dizisi içinde,
r/m16 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve değerini 1 olarak ayarla. |
| BTS |
BTS r/m32, r32 |
r32 dizisi içinde,
r/m32 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve değerini 1 olarak ayarla. |
| BTS |
BTS r/m16, opr2 |
opr2 dizisi içinde,
r/m16 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve değerini 1 olarak ayarla. |
| BTS |
BTS r/m32, opr2 |
opr2 dizisi içinde,
r/m32 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve değerini 1 olarak ayarla. |
BTR ve
BTC Komutu:
BTR komutu ile, bit ofset operandı ile
gösterilen pozisyonda, bit dizisi içerisinde bulunan bit seçilir, carry
bayrağına depolanır ve 0 değeri atanır.Temel bit operandı register ya da
hafıza alanı, ofset operand ise register yada registere yakın bir değer olabilir.Eğer temel
bit operand register ise, registerin boyutuna bağlı olarak komutun değeri,
ofset operandın 16 veya 32’ye göre mod’u alınarak bulunur. Eğer temel bit
operand hafıza alanı ise, temel bit değerinin olduğu hafıza içerisinde baytın
adresi gösterilir. Carry bayrağı etkilenir.
| Komut |
Anlamı |
İşlem |
| BTR |
BTR r/m16, r16 |
r16 dizisi içinde,
r/m16 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve değerini 0 olarak ayarla. |
| BTR |
BTR r/m32, r32 |
r32 dizisi içinde,
r/m32 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve değerini 0 olarak ayarla. |
| BTR |
BTR r/m16, opr2 |
opr2 dizisi içinde,
r/m16 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve değerini 0 olarak ayarla. |
| BTR |
BTR r/m32, opr2 |
opr2 dizisi içinde,
r/m32 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve değerini 0 olarak ayarla. |
BTC komutu ile, bit ofset operandı ile
gösterilen pozisyonda, bit dizisi içerisinde bulunan bit seçilir, carry
bayrağına depolanır ve tersi alınır.Temel bit operandı register ya da
hafıza alanı, ofset operand ise register yada registere yakın bir değer olabilir.Eğer temel
bit operand register ise, registerin boyutuna bağlı olarak komutun değeri,
ofset operandın 16 veya 32’ye göre mod’u alınarak bulunur. Eğer temel bit
operand hafıza alanı ise, temel bit değerinin olduğu hafıza içerisinde baytın
adresi gösterilir. Carry bayrağı etkilenir.
| Komut |
Anlamı |
İşlem |
| BTC |
BTC r/m16, r16 |
r16 dizisi içinde,
r/m16 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve tersini al. |
| BTC |
BTC r/m32, r32 |
r32 dizisi içinde,
r/m32 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve tersini al. |
| BTC |
BTC r/m16, opr2 |
opr2 dizisi içinde,
r/m16 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve tersini al. |
| BTC |
BTC r/m32, opr2 |
opr2 dizisi içinde,
r/m32 ile gösterilen pozisyondaki biti seç ve Carry bayrağına
depola ve tersini al. |
BSF ve
BSR Komutu:
BSF komutu , kaynak (2.) operand
içerisindeki en anlamsız biti, 1 yapmak için arar. Eğer bulursa, hedef (1.)
operand içerisinde index biti olarak kullanılır. Kaynak operand register ya da
hafıza alanı, hedef operand ise register olabilir. Eğer kaynak operandın değeri
0 ise, hedef operandın değeri tanımlanamaz.
| Komut |
Anlamı |
İşlem |
| BSF |
BSF r16, r/m16 |
r/m16 içerisinde en anlamsız
biti ara ve değerini 1 olarak ayarla. |
| BSF |
BSF r32, r/m32 |
r/m32 içerisinde en anlamsız
biti ara ve değerini 1 olarak ayarla. |
BSR komutu ,kaynak (2.) operand
içerisindeki en anlamlı biti, 1 yapmak için arar. Eğer bulursa, hedef (1.)
operand içerisinde index biti olarak kullanılır. Kaynak operand register ya da
hafıza alanı, hedef operand ise register olabilir. Eğer kaynak operandın değeri
0 ise, hedef operandın değeri tanımlanamaz.
| Komut |
Anlamı |
İşlem |
| BSR |
BSR r16, r/m16 |
r/m16 içerisinde en anlamlı
biti ara ve değerini 1 olarak ayarla. |
| BSR |
BSR r32, r/m32 |
r/m32 içerisinde en anlamlı
biti ara ve değerini 1 olarak ayarla. |
Şekil 5 - Programın Ekran Görüntüsü
Örneğimizde; CMPXCHG komutuyla al=14h ve cl=20h
registerindeki değerler karşılaştırılıyor, değerler farklı oluğu için, Şekil
6’da CMPXCHG komutunun sonrasında cl registerin’deki değerin al’ye aktarıldığını
görüyoruz.
Şekil 6 - CMPXCHG komutu öncesi ve
sonrasında al,cl registerlerinin almış olduğu değerler
SAL/SAR komutu ile al ve cl registerlerinde sola ve sağa doğru ikinci operand
değeri kadar kaydırıyoruz, Şekil7’de SAL komutu sonrasında al’nin , SAR
komutunun ardından cl registerinin yeni değeri görülmektedir.
Şekil 7 - SAL ve SAR komutları öncesi ve
sonrasında al,cl registerlerinin almış olduğu değerler
ROL/ROR komutu ile bl ve dl registerlerinde sola ve sağa doğru ikinci operand
değeri kadar kaydırıyoruz. Şekil8’de ROL komutu sonrasında en soldaki bitin
değerini carry bayrağına ve düşük seviyeli bit pozisyonuna,ROR komutu sonrasında
en sağdaki bitin değerini carry bayrağına ve yüksek seviyeli bit pozisyonuna
aktarıyoruz.
Şekil 8 - ROL ve ROR komutları öncesi ve
sonrasında bl,dl registerlerinin almış olduğu değerler
BTS komutu ile ax registerinin 3.
bitini set ediyoruz. Şekil9’da BTS komutu sonrasında seçilen bitin
değerini carry bayrağına aktarıp 1 yapıyoruz.
Şekil 9 - BTS komutu öncesi ve
sonrasında al,ah registerlerinin almış olduğu değerler
BTR komutu ile ax registerinin 2.
bitini seçiyoruz. Şekil10’da BTR komutu sonrasında seçilen bitin
değerini carry bayrağına aktarıp 0 yapıyoruz.
Şekil 10 - BTR komutu öncesi ve
sonrasında al,ah registerlerinin almış olduğu değerler
asm {
mov al, 0X14
//desimal 20’ye eşit
mov cl, 0X20
//desimal 32’ye eşit
cmpxchg cl, al
//al değeri ile cl değerlerini karşılaştır.
//değerler farklı olduğu için, cl değerini, al’ye at
mov cmpal,al
//cmpxchg komutu için değerleri sakla
mov cmpcl,cl
//----------------------------------------------------------------
sal al,1
//al değerini sal komutu ile sola doğru kaydır
sar cl,1
//cl değerini sar komutu ile sağa doğru kaydır
mov slal,al
//sal ve sar komutu için değerleri sakla
mov srcl,cl
//----------------------------------------------------------------
mov bl,0X88 //
desimal 136’ya eşit
mov dl,0X88
rol bl,1
//al değerini rol komutu ile sola doğru kaydır
ror dl,1
//cl değerini ror komutu ile sola doğru kaydır
mov rlal,bl
//rol ve ror komutu için değerleri sakla
mov rrcl,dl
//----------------------------------------------------------------
mov ax,0X14 // desimal 20’ye eşit
bts ax,3
//bts komutu ile ax registerinin 3. bitini 1 yap
mov btal,al
//bts komutu için ax (al , ah) değerleri sakla
mov btah,ah
//----------------------------------------------------------------
mov ax,0X14 // desimal 20’ye eşit
btr ax,2
//btr komutu ile ax registerinin 2. bitini 0 yap
mov btral,al
//btr komutu için ax (al , ah) değerleri sakla
mov btrah,ah
}
C++ Builder içerisinde assembly kullanarak gerçekleştirdiğim programın kodlarını
buradan
indirebilirsiniz.
Programı bilgisayara aktarmadan, kendi belirlediğiniz değerler ile kağıt
üzerinde işlemleri gerçekleştirirseniz komutların çalışma mantığı daha kalıcı
olacaktır. Herkese iyi çalışmalar...
Makale:
80x86 KOMUT SETİ (BÖLÜM 6) Assembly ve X86 Programlama Mustafa Arkan
|