Bu bölümde,
henüz bir standart olmayan ama SQL Server 2005’te XML veriyi değiştirmek için
kullanılan ve Microsoft’un XML DML adını verdiği dili ele alacağız. XML DML
ile, XML türünden bir veriye yeni XML elemanı, özniteliği eklenip çıkartılabilir,
değeri değiştirilebilir.
Giriş
SQL Server 2005
her ne kadar XQuery ile XML sorgulama desteği verse de, XQuery’nin şuanki halinde
sadece veri sorgulama desteği vardır, XML veriyi değiştirmek için ifade ya da
fonksiyon sağlamaz. Bu nedenle, bu bölümde anlatılan dil henüz bir standart
kapsamına girmemekte bu nedenle olsa gerek, SQL Server geliştiricileri XML DML(Veri
İşleme Dili) adını vermişler. Dil XQuery ile SQL benzeri sentakslardan oluşmaktadır.
Ancak XQuery standardı taslağına veri ekleme, silme ve düzeltme işlemleri için
bir çalışmanın yapıldığını ve bu çalışmanın da muhtemelen bu yönde gelişeceğini
söylemekte fayda var.
XML DML ifadeleri,
iki durumda kullanılabilir, bir XML tipinde değişkenin değerini değiştirmek
veya XML tipli bir sütundaki verileri işlemek için. Bu iki durumu ayrı ayrı
ele alalım:
- XML tipi ile
tanımlı bir değişkenin veya parametrenin içerdiği düğümlerden birini veya
birkaçını değiştirmek için, SET ifadesi eşliğinde;
- XML Sütunun
içeriğindeki düğümlerden biri veya birkaçının içeriğini değiştirmek için UPDATE
tablo_ismi SET XmlSutun.modify(’.....’) şeklinde kullanılır.
Örnek:
Bir XML tipli değişken
tanımlayalım ve bu değişkenin içerisinde değişiklik yapalım:
DECLARE @xmlKitap
XML
-- XML tipinde bir değişken tanımla
SET @xmlKitap = ’<kitaplar><kitap></kitap>
<kitap></kitap></kitaplar>’
-- daha önceki örneklerde kullandığımız kitaplar root elemanı
--içerisinde boş iki adet <kitap> </kitap> elamanı değerini
ekle SET @xmlKitap.modify ( ’
insert attribute numara{"9"}
into /kitaplar[1]/kitap[1]’ )
-- daha önceki adımda eklenen değerlerden, ilk kitap bilgisine git ve
-- öznitelik olarak numara=9 ifadesini ekle |
ikinci kitap bilgisinin
değişmediğine dikkat edin. <kitap></kitap> ile <kitap/> XML
için eşdeğerdir. SQL Server 2005 parse ettiği için, gösterilirken kısaltılarak
bu şekle getirilerek gösterilmektedir.
Burada yer alan,
ifadeler genel olarak SQL’i hatırlatsa da XQuery ile SQL arasında bir ifade
olduğu aşikardır. Bu bölümde örnektekine benzer şekilde XML bilgiye yeni bir
düğüm eklemeyi, var olan bir düğüm üstünde düzenleme yapmayı veya düğümlerden
birini yahut birkaçını silmeyi öğreneceğiz.
insert ifadesi
ile yeni XML bilgi eklemek:
insert (INSERT
değil!) ifadesi, XML DML’de şöyle bir genel yapıya sahiptir:
insert
XML ifadesi
[as first | as last ] {into | after | before }
XQuery ifadesi |
Buradaki ifadelere
bir göz atalım:
XML ifadesi
’nin gösterdiği yere genellikle doğrudan XML bilgi verilse de, bazı durumlarda,
bir XML’e işaret eden XQuery de yazılabilir. Bu parametre ile verilen XML bilgi
XQuery ifadesi ile belirtilen yere eklenir. XML veri eklenirken, as
first veya as last denilmeden into deyimi ile bir eleman(genellikle düğüm) eklenirse,
gelişi güzel olarak, (genellikle belirtilen düğümün içerisinde son eleman olarak)
eklenir. Bazen bu duruma müdahele edip, son eklenen elemanı en başa veya en
sona eklemek gerekebilir. Bu durumda as first veya as last ’den uygun olan ifade
into ile birlikte kullanılır.
Deyim
|
İşlevi
|
as
first |
(into
ile birlikte) XQuery ile belirtilen elemanın içerisinde, en başa. |
as
last |
(into
ile birlikte) XQuery ile belirtilen elamanın içerisinde, en sona. |
into
|
XQuery
ile belirtilen elemanın içerisine. |
before
|
XQuery
ile belirtilen elemanın önüne(elemanın dışında). |
after
|
XQuery
ile belirtilen elemanın sonuna(elemanın dışında). |
tbKitap tablosunun
ilk satırında yer alan kitap bilgilerine yeni bir kitap bilgisi ekleyelim. Burada,
[6] ifadesi, bir önceki bölümde de ifade edildiği gibi, disk üstündeki sıralamada,
n. Kaydı ifade etmektedir. 6.kitap bildisinden sonra bir kitap bilgisi daha
eklemek istersek:
UPDATE tbKitap
SET kitapBilgileri.modify ( ’
insert <kitap numara="10">
<isim>Bir Çift yürek</isim>
<ISBN>975-7800-25-2</ISBN>
<ozet> Aborjini aileleri, Avustralyanin yerlileri </ozet>
<sayfaSayisi>225</sayfaSayisi>
</kitap>
after /kitaplar[1]/kitap[6]
’ )
WHERE kitapKOD = 1 |
ile yeni bir kitap
bilgisini, sıralamada 6.gelen kitaptan hemen sonraya ekledik. <kitaplar>
elemanın kök eleman olduğunu geçen bölümde belirtmiştim. Ancak her seferinde,
biz kaç adet kitap bilgisini tuttuğumuzu bilmeden en sona kitap eklemek durumunda
olabiliriz.
İPUCU:
Bir öznitelik eklerken sadece into deyimine gerek duyulur. Ancak as first ve
as last deyimlerinin işlevleri olmamasına rağmen kullanılırsa bir hata verilmeksizin
işlem gerçekleştirilirken, before veya after deyimlerinin kullanılması halinde
hata oluşur ve işlem gerçekleştirilmez.
DİKKAT:
6.kitap yoksa, bu ifade hiç bir düğüm eklemeyecektir. Yani, 6 tane kitap varken,
biz [10] ile çalıştırsaydık ve 10.kitaptan sonra ekle deseydik, bu bilgi eklenmeyecekti.
after yerine before bile olsa, bu durum değişmemektedir.
ifadeyi şu şekilde
değiştirirsek:
UPDATE tbKitap
SET kitapBilgileri.modify ( ’
insert <kitap numara="10">
<isim>Bir Çift yürek</isim>
<ISBN>975-7800-25-2</ISBN>
<ozet> Aborjini aileleri, Avustralyanin yerlileri </ozet>
<sayfaSayisi>225</sayfaSayisi>
</kitap>
as last into /kitaplar[1]
’ )
WHERE kitapKOD = 1 |
Eklediğimiz yeni
kitap, diğer kitapların en sonuna gidecektir.
En başına eklemek
için, as last ifadesini as first ile değiştirmemiz yeterlidir.
delete ifadesi
ile bir XML bilgi silmek
XML DML için veri
silmeye yönelik genel ifade şu şekildedir:
Özniteliği 10 olan
kitapları silmemiz gerektiğini düşünelim:
UPDATE tbKitap
SET kitapBilgileri.modify ( ’
delete /kitaplar/kitap[@numara=10]
’ )
WHERE kitapKOD = 1 |
DİKKAT:
SQL Server 2005’te
Management Studio ile çalışırken, sorgu sonucundan kaç kaydın etkilendiğini
gösteren ifade, yanıltıcı olabilir. Çünkü burada, kaç satırın etkilendiği gösterilmektedir.
Bütün XML veri birinci satırda ise ve bu veride 100 adet düğüm etkilendi ise,
ifade çalıştıktan sonra sadece bir satırın etkilendiği size rapor edilecektir.
Örnek:
UPDATE tbKitap
SET kitapBilgileri.modify ( ’
delete /kitaplar/kitap[@numara<10]
’ )
WHERE kitapKOD = 1 |
ifadesi, buraya
kadar ilk satıra eklediğimiz 6 adet kitabı da silecektir(Son kitap hariç hepsi).
Ancak buna rağmen, sonuçta sadece ilk satır etkilendiği için 1 satır etkilendi
mesajını verecektir.
replace value
of ifadesi ile XML veri üstünde değer değiştirmek
Düğümde bilgi güncellemek
için kullanılan XML DML ifadesi genel olarak şu şekildedir:
replace value
of
XQuery ifadesi
with
atomik ifade |
Daha önceki sürümde(Beta-1)
bu ifade update ... to ... halinde idi. Ancak, bu ifadenin aynı anda sadece
bir tek düğüme erişip veri değiştirebilmesinden dolayı, SQL ifadesi olan UPDATE
ile işlevinin karıştırılmaması adına(SQL’deki UPDATE ifadesi, şarta uyan bütün
değerleri bulup değiştiren bir operatördür) bu türden bir değişikliğe gidilmiş.
Genel ifadede geçen,
XQuery ifadesi bir tek düğüm döndürmek zorundadır. Birden fazla düğüm
döndürürse, bilgi güncellenemez ama birden az düğüm(hiç düğüm döndürmeme) durumunda
hata oluşmaz. Atomik ifade bir XML veri olmadan, metin, tam sayı vs.
bildiğimiz klasik veri türlerine atomik tür denmektedir.
Bu noktayı daha
iyi anlamak için örneğimizi inceleyelim:
Örnek:
Son eklediğimiz
kaydın özet bilgisini değiştirelim:
UPDATE tbKitap
SET kitapBilgileri.modify ( ’
replace value of
kitaplar[1]/kitap[7]/ozet[1]/text()[1]
with "Aborjini aileleri(Avustralyanin yerlileri)"
’ )
WHERE kitapKod = 1 |
DİKKAT:
Update ifadesi,
sadece atomik değerlerle çalışabilmektedir. Bir düğümün içindeki bir XML veri
değiştirilecekse, text() XQuery ifadesi ile önce atomik veriye(String veya veritabanı
programcılarının diliyle varchar) çevrilmelidir.
Sonuç
- XQuery ve XML
DML ile XML tipindeki değişken veya tablo sütunlarındaki XML veriler sorgulanıp
değiştirilebilir.
- Bir XML verinin
tamamı değişecekse, .modify() metodu yerine doğrudan bir SET işlemi kullanılabilir.
- XML DML bildiğimiz
SQL’e karşılık gelmekten ziyade, cursor’lere daha çok benzemektedir. Çünkü
genellikle spesifik bir nokta üstünde işlem yapabilmektedir.
- XML DML kullanılacak
XML verilerin malformed(iyi yapılanmamış) XML veri olmaması gerekir. Aksi
halde hata meydana gelir.
- Şayet, XML veri
içeren sütun bir XML şema veya DTD tarafından denetleniyorsa, modify() metodu
ile yapılacak işlemer, bu denetlemeye tabidir.
Değerlendirme
Bu makalede, sadece
XML DML’i ele aldık. XML DML, standart olmasa da SQL Server 2005 ile XML veri
işleme için bilinmesi gereklilik arzeden üç temel ifadeden ibaret, SQL ile XQuery-Xpath
arasında bir dildir. Her ne kadar SQL Server 2005’de XQuery kullanımının şimdilik
burada sonlandırmış olsak da, istemci tarafta XQuery kullanımını, (ADO.NET 2.0
kapsamında başka bir makaleye de konu olabilir) bu konunun devamı niteliğindedir.
Makale:
SQL Server 2005'te XML Veri ile Çalışmak -II ADO.NET ve SQL Yaşar Gözüdeli
|